زرگری ها طوایفی هستند که در نواحی شکی قفقاز اسکان داشته و در دوره ی صفویه بیشتر انها صاحب حرفه ی زرگری و طلاسازی بودند. بعد از جنگ ایران و روس و انعقاد عهد نامه ی ترکمنچای در سال 1243 ق تعدادی از خانوارهای انها به ایران کوچانده شدند و در دشت مغان اسکان یافتندکه از جمله روستا زرگر نام برد.
این طایفه در دوره فتحعلی شاه قاجار به علت وصلت آرزو خانم شاهسون (کتاب تاریخ عضدی .تهران.نشر علم1376.چاپ اول.ص336)با شاه قاجار از جایگاه و احترام ویزه برخوردار بودند و تحت امر حاجی محمد علی بیگ_نیای بدل بیگ سرحد بیگ در رفاه و امنیت می زیستند.انها در دوره ناصرالدین شاه قاجار در قشلاقات حومه بیله سوار مغان وییلاقات سردابه اردبیل به زندگی کوچ نشینی ادامه دادن و با اعتلای مرتب کربلایی بدل بیگ پیش شاه قاجار جایگاه ویزه در میان طوایف شاهسون به دست اورد. در اواخر دوره قاجار با تضیف خاندان ها کد خدایی این طایفه بیشتر خانواده انها پراکنده شده و قشلاقشان به دست طایفه ی طالش میکائیل لو افتاد.
شهرت طایفه زرگری ها به وجود نوع لهجه خاص انهاست که ترک زبانان و فارس زبانان کمتر متوجه معانی انها می شود
(محمد علی کدخدای زرگر فرزند بدل آقا )چهار پسر به نام های بدل بیگ .حسن آقا .حسین آقا .اکبر داشت که از میان انها بدل بیگ مشهور بوده و جانشین پدر در کدخدایی شد بدل بیگ با بزرگانی چون جواد خان امیر تومان حاج خواجه لو و بهرام خان و نوروز خان قوجه بیگلو و محمدقلی خان و نجفقلی خان الارلو و پاشا خان و باباش بیگ طالش میکائیلو همدوره بود بدل بیگ نه پسر به نام های علیش عسگر اکبر حاج اقا و... و که امروزه نسل انها در بیله سوار مغان و اردبیل وسایر شهرهای ایران سکونت اختیار کرده و با شهرت بدلی فیروزی جاهدی و...شناخته میشوند
کربلایی بدل بیگ فرزند محمد علی کدخدای زرگر و سرحدبیگی بیله سوار مغان در دوره ی سلطنت مظفرالدین شاه قاجار بوده است. او از مردان شجاع و غیرتمند و کریم النفس و سخاوتمند بوده و نسبت به رعایا مهربان و پناهنگاه بود . او در ایام بحرانی و قحطی و خشکسالی گرفتاری های رعایا را بر طرف میکرد و مردمداری او هنوز هم زبانزد عام و خاص است.
در اواخر دوره قاجارکه فقر فلاکت وقطعی دامنگیر مردم اردبیل شده بود کربلایی بدل بیگ با هماهنگی نجفقلی خان الارلو بنا به درخواست حکمران اردبیل و میرزا علی اکبر اقا مجتهد از ایلات و طوایف بیله سوار کمک های جنسی را جمعاوری کرده وبا کاروان بزرگ به اردبیل ارسال می کرد علاوه بر ارسال کمک به اردبیل قحطی زدگان روستا های مشگین شهر را در روستای زرگر در حاشیه رودخانه بالهارود پناه داد وانها را از مرگ نجات داد.
از اتفاقات مهم دوران سر حدبیگی و کدخدایی بدل بیگ درگیری های مرزی سالدات های روسی باقوجه بیگلوها در سال1326ه ق بود که در این درگیری ها روس ها علاوه بر اتش زدن قصبه بیله سوار مغان و ویران ساختن گمرک خانه و بناهای دولتی ان به روستا زرگر نیز حمله اوردن و به طرز وحشیانه270 باب خانه را اتش زده سراسر روستا را غارت و تاراج کردن و هفده نفر را از مردان و زنان بی گناه را گشته و دها نفر را زخمی کردن این قتل عام وچپاول و غارتگری ضربات سنگینیرا بر طایفه زرگر وارد ساخت (مهدی قلی خان هدایت.خاطرات و خطرات. تهران زوار1334.چاپ دوم صص174-170-احمد کسروی تاریخ مشروطه ایران.تهران.امیرکبیر.2369چاپ پانزدهم صص551-552)
بدل بیگ زرگر سرحد بیگی : از مردان بزرگ ایل شاهسون مغان در دوره ی قاجار بوده که نقش موثری در حوادث اجتماعی و سیاسی منطقه داشته است.
بدل بیگ نیز همچون پدرش محمد علی کدخدای زرگر در عمرانی و ابادی مناطق سرحدی ایران در منطقه ی دشت مغان خدمات ارزشمندی انجام داده در دوره ای که روس ها با اجرای سیاست های تجاوزگرانه ی خود مانع از ابادی ورونق روستاهای دشت مغان بودند اهالی متفرق را متمرکز کرده و با بنیاد نهادن روستای زرگر و عمران روستا انها را اسکان داد بدل بیگ در حوادث اجتماعی دشت مغان سرکرده ای ارام و دولتخواه و مخالف شرارت و نا امنی بود و حدود 35 سال به بر طایفه ی خود کدخدایی و سرپرستی کرد.
مسله مهم دیگر موضعگیری کربلایی بدل بیگ در جریان حوادث دوره ی مشروطیت از سرکردگان دولتخواه بودند و نامشان نیز در تلگراف روسای عشایر اردبیل مشکین و مغان به مجلس شورای ملی در سال 1328ق قید شده که با ابراز تبعیت از احکام شرعی مراجع عظام نجف و اظهار تنفر از حرکات ناشایست بعضی از سر حد نشینان سوگند یاد کرده اند که در مقابل با دخالت روسیه در امور داخلی ایران دفاع و جانفشانی کنند((ما طوایف شاهسون تا جان در بدن داریم راضی نخواهیم شد دول همسایه به هیچ وجه مداخله ای به امور داخله دولت علیه ایران بنماید برای هر قبیل دفاع و جانفشانی اماده ایم)).
از دیگر کارهای عمرانی کربلایی بدل بیگ سرحد بیگی بیله سوار در جهت ابادی منطقه سرحدی ایران حفر کانال ازپایین روستای اولتان ابادیی هایی در مزارع ساحلی ارس(آراز)بنا نهاده بود.پیرایوات لو و اولتان در ان دوره محل سکونت مهاجرین شیروان و عده ای از تخته قاپو شدگان طایفه گیگلو و پیرایوتلو بود.
مطالب بر گرفته از کتاب تاریخ دشت مغان به نوشته میر نبی عزیززاده
ایده? ایجاد مناطق آزاد تجاری به پس از جنگ جهانی دوم بر می‌گردد که در آن کشورهای زیادی به استقلال رسیدند، این کشورها در صدد برآمدند تا آثار عقب ماندگی را از بین ببرند. در این راستا، رسیدن به استقلال اقتصادی-صنعتی را یکی از مهم‌ترین عوامل پیشرفت دانسته و بدین جهت در پی یافتن نظریه‌ها و راهبردهایی بودند که هر چه سریع‌تر آثار عقب ماندگی را زدوده و صاحب صنعت شوند. چندین نظریه و استراتژی جهت توسعه صنعتی ارائه شدند، از جمله? آنها، استراتژی تشویق یا توسعه صادرات بود که پس از سرخوردگی کشورهای در حال توسعه از سیاست جایگزینی واردات، به عنوان سیاستی که می‌تواند توسعه اقتصادی را به ارمغان بیاورد، توسط مؤسساتی نظیر سازمان توسعه صنعتی ملل متحد (یونیدو) پیشنهاد و تشویق می‌شد. نکته? مهم قابل ذکر این است که، همان طور که در قلب سیاست جایگزینی واردات، حمایت از صنایع نوزاد بود، در قلب سیاست توسعه? صادرات بحث ایجاد مناطق آزاد تولیدی و تجاری مطرح بود و ادعا می‌شد اگر چنین مناطقی ایجاد شود در بسیاری از کمپانی‌های خارجی انگیزه? سرمایه‌گذاری در این مناطق ایجاد خواهد شد که به تبع آن، تکنولوژی جدید، اشتغال جدید و توان صادرات و ارز از آن حاصل خواهد گردید که توسعه? صنعتی کشور را به دنبال خواهد داشت؛ لذا مناطق آزاد تجاری مورد توجه قرار گرفتند.
چندین تعریف برای مناطق آزاد تجاری وجود دارد که در آنها برای معرفی مناطق آزاد از واژه‌هایی همچون منطقه آزاد پردازش صادرات، منطقه تجارت خارجی و سایر واژه‌ها استفاده می‌شود.
مناطق آزاد تجاری، طبق تعریف سازمان توسعه صنعتی ملل متحد[United Nations Industrial Development Organization-UNIDO]، به‌عنوان محرکه‌ای در جهت تشویق صادرات صنعتی تلقی می‌گردد.
با این که تعریف جامعی برای مناطق آزاد وجود ندارد، اما به نظر می‌رسد که تعریف بانک جهانی تعریف کامل تری باشد:
«منطقه آزاد تجاری، قلمرو معینی است که غالباً در محدوده? داخل یک بندر یا در مجاورت آن قرار گرفته و در آن تجارت آزاد با سایر نقاط جهان مجاز شناخته شده است. چنانچه کالاها را می‌توان بدون پرداخت حقوق و عوارض گمرکی از این مناطق صادر کرد یا به این مناطق وارد نمود و آنها را برای مدتی در انبار ذخیره و در صورت لزوم بسته بندی و مجدداً صادر کرد. کالاهایی که از منطقه آزاد تجاری به کشور میزبان وارد میشوند، حقوق و عوارض گمرکی مقرر را می‌پردازند. مناطق پردازش صادرات علاوه بر تسهیلات فوق، ابنیه و خدمات مورد نیاز جهت تولید، تبدیل مواد خام و کالاهای واسطه‌ای وارداتی به محصولات نهایی را به هدف صدور آنها و برخی اوقات جهت فروش در بازار داخلی، به شرط پرداخت حقوق و عوارض گمرکی معمول فراهم می‌نمایند. از این جهت منطقه آزاد پردازش صادرات ناحیه صنعتی ویژه‌ای است که تولیدات آن جهت گیری صادراتی دارند. تسهیلات این مناطق جهت جلب سرمایه گذاران خارجی و تسهیل استقرار آن هاست و معمولاً با مشوق‌های دیگری نیز همراه است.»
اقتصاددانان کلاسیک مانند آدام اسمیت معتقد بودند که تجارت آزاد بین‌المللی نیز رفاه جهان را حداکثر می‌کند. اسمیت معتقد بود اگر هر کشور در تولید کالایی که در آن کارایی بیشتری دارد، تخصص یابد و مازاد کالای تولیدی خود را با کالایی که در تولید آن کارایی ندارد، مبادله کند، تولید کل هر دو کالا در جهان افزایش خواهد یافت. این اضافه تولید را کشورهای طرف تجارت بین یکدیگر تقسیم می‌کنند. این در واقع تعمیم منافع حاصل از تقسیم کار (و مبادله) در سطح مناسبات بین‌المللی است. چنانچه دولت دخالت نمی‌کرد یا اقتصاد آزاد بود و همچنین تجارت بین‌الملل نیز آزاد می‌بود، منافع حاصل از تجارت به حداکثر می‌رسید؛ لذا به نظر می‌رسد که وضع محدودیت‌ها در برابر جریان آزاد کالاها و خدمات و عوامل تولید بین کشورها، با این هدف مغایر است؛ ولی در عمل همه کشورهای جهان محدودیت‌هایی را بر جریان تجارت بین‌الملل اعمال می‌کنند. این محدودیت‌ها همواره براساس رفاه ملی توجیه میشوند. در واقع این محدودیت‌ها برای حمایت از صنایع و کارگرانی که از واردات صدمه می‌بینند، وضع می‌شود.
از بحث کلاسیک‌ها این طور به نظر می‌رسد که تجارت آزاد از خودکفایی اقتصادی برای هر کشور و بنابراین برای جهان بهتر است. با این حال تجارت آزاد شرط لازم برای حداکثر کردن رفاه جهان است اما شرط کافی نیست، چرا که توزیع درآمد میان مردم و نیز کشورها مهم است و باید در نظر گرفته شود.
به طور کلی دو دیدگاه و نظریه درباره تجارت آزاد بین‌المللی وجود دارد: دیدگاه بین‌المللی و دیدگاه منطقه‌ای.
دیدگاه بین‌المللی به کنفرانس‌های بین‌المللی تحت نظارت موافقت نامه عمومی تعرفه و تجارت (گات) توجه دارد و از طریق انجام مذاکرات بین‌المللی از قبیل مذاکرات دور توکیو و دور اوروگوئه در صدد کاهش عوارض گمرکی و از بین بردن سایر موانع تجاری در جهت تحقق تجارت آزاد در جهان است.
دیدگاه منطقه‌ای به توافق میان کشورها تاکید داشته و هدف آن نیز آزادی تجارت میان کشورهای منطقه با حفظ موانع گمرکی برای سایر کشورهای جهان است. این دیدگاه در چارچوب اجتماع کشورها تحت عنوان، 1.اتحادیه تجارت ترجیحی. 2. منطقه آزاد تجاری. 3.اتحادیه گمرکی. 4.بازار مشترک. 5.اتحادیه اقتصادی تحقق پیدا می‌کند.
ایجاد یک منطقه آزاد، در صورت موفقیت می‌تواند امتیازاتی را برای اقتصادهای بسته و ناکارا داشته باشد. برخی از این امتیازات عبارتند از:
-جذب سرمایه خارجی به ویژه در بخش‌های مولد.
-جذب و انتقال تکنولوژی به درون اقتصاد کشور.
-ایجاد فرصت‌های اشتغال در داخل کشور.
-افزایش تولید و ارزش افزوده ی بخش‌های اقتصادی به ویژه بخش صنعت.
-کمک به کشور برای ورود به بازارهای جهانی و آشنایی با تجارت خارجی و گسترش و متنوع ساختن صادرات.
-افزایش کارایی اقتصادی و تربیت نیروی انسانی ماهر.
-افزایش درآمد کشور ناشی از فعالیتهای خدماتی (حمل و نقل، بارگیری و تخلیه، بانکداری، بیمه گری و توریسم).
-کمک به ورود کالاهای واسطه‌ای و سرمایه‌ای با شرایط و قیمت مناسب تر.
حداقل امکانات مورد نیاز برای تأسیس مناطق آزاد را می‌توان در موارد زیر خلاصه کرد:
1. ایجاد اسکله هائی که کشتی‌های حداقل تا 25 هزار تن بتوانند در آن پهلو گرفته تخلیه و بارگیری نمایند.
2. ایجاد محوطه‌های مناسب برای بازاندازی و همچنین استقرار تجهیزات بنادر (جراتقال، لیفتراک، ترانس می‌تر).
3. ایجاد انبارهای مناسب در بندر و تأمین آب و برق و سوخت منطقه.
4. ایجاد یا توسعه فرودگاه و ساختن ترمینال‌های مناسب.
5. ایجاد دبستان، بیمارستان، فروشگاه و شرکت‌های خدماتی و ...
6. اعطاء مجوز فرود به هواپیماهای مسافربری که از خارج عازم منطقه میشوند.
7. تأسیس شبکه‌های مخابراتی پیشرفته (تلفن، تلکس و فاکس و...).
در یک منطقه یا بندر آزاد، کلیه فعالیتهای مزبور را می‌توان با همکاری دولت و بخش خصوصی و یا جذب سرمایه‌داران خارجی و داخلی انجام داد؛ اما باید خاطرنشان ساخت که در کارهای زیربنائی معمولاً بخش خصوصی رغبتی از خود نشان نمی‌دهد؛ بنابراین تأمین آب و برق و ایجاد شبکه توزیع آن، فاضلاب، فرودگاه، ترمینال جاده‌های آسفالت، ایجاد بندرگاه مجهز، تأسیس شبکه‌های مخابراتی پیشرفته و... باید توسط خود دولت صورت گیرند.
قدیمی‌ترین بندر آزاد جهان، که به‌طور مشخص برای افزایش حجم داد و ستد پایه‌گذاری شد، بندر آزاد رومی‌ها واقع در جزیره ?دلاس? در دریای اژه بود، که با هدف افزایش حجم مبادلات تجاری بین مصر، یونان، سوریه، شمال آفریقا، آسیا و رم تأسیس شده بود و در آن همه داد و ستدها بدون دریافت حقوق گمرکی انجام می‌شد. پس از آن می‌توان به بنادری چون جنوا، ?ونیز? و? جبل‌الطارق اشاره کرد که وظایفی مشابه بنادر آزاد دلاس داشتند. با این وجود، منطقه آزاد هامبورگ که در سال 1888 تاسیس شد، پیشگام حقیقی مناطق آزاد محسوب می‌شود. به این منطقه برای تولید مشروط بر آن که با صنایع داخلی به رقابت برنخیزد، تسهیلات خاصی اعطا شد
موفقیت چشمگیر بندر آزاد هامبورگ، ایجاد مناطق آزاد دیگر را بویژه در اروپا باعث شد. کپنهاک در سال 1894، دانزیگ (لهستان) در سال 1899 و بندرهای مالمو، هانگو، فیدم و تریست در اروپا، سنگاپور، هنگ‌کنگ و ماکائو در آسیا در زمرة بنادر آزادی بودند که به تدریج تا قبل از جنگ جهانی دوم ایجاد شدند در ایالات متحده آمریکا، تا تصویب لایحه مناطق تجارت در سال 1934، منطقه تجارت آزاد وجود نداشت اما تا سال 1982 در این کشور 68 منطقه آزاد تجاری فعال ایجاد گردیده بود، البته حجم مبادلات این بنادر و مناطق آزاد، یک درصد از کل حجم تجارت خارجی آمریکا را شامل می‌گردید. به طور کلی تفکر حاکم بر مناطق آزاد در قبل از جنگ دوم جهانی در انبارداری، انتقال کالا از یک وسیلة نقلیه به وسیلة نقلیة دیگر، صدور مجدد کالا و در یک جمع‌بندی کلی در تجارت خلاصه می‌شد. در ادبیات مناطق آزاد، بعد از جنگ جهانی دوم، منطقة آزاد شانون در ایرلند را که در سال 1959 برپا شد به عنوان اولین منطقة آزاد به مفهوم امروزی آن می‌شناسند. زیرا برای اولین بار جذب سرمایة خارجی، انتقال تکنولوژی و ایجاد اشتغال از هدف‌های عمدة منطقة آزاد شانون محسوب می‌شد.
در بین کشورهای آسیایی، هندوستان نخستین کشوری بود که مبادرت به ایجاد منطقه آزاد تجاری کرد. این کشور در سال 1965 منطقه آزاد کاندلا را ایجاد نمود و بعداً شش منطقه دیگر را نیز به آن اضافه کرد. دومین کشور آسیایی که در سال 1968 منطقه آزاد برپا نمود، سنگاپور بود. پس از آن فیلیپین منطقه باتان را در سال 1969 تاسیس کرد و بعدها شش منطقه دیگر را نیز به آن اضافه کرد. مالزی در دهه 1970، ده منطقه آزاد تاسیس نمود و پس از آن کره پنجمین کشور آسیایی بود که در نیمه اول دهه 1970 دو منطقه ماسان و ایری را تاسیس کرد. تایلند در 1977 نخستین منطقه آزاد را ایجاد نمود و چین نیز در دهه 1980 به دنبال ایجاد منطقه آزاد تجاری رفت. هدف این کشورها از ایجاد مناطق آزاد، افزایش صادرات، ایجاد فرصت‌های شغلی، جلوگیری از تمرکز فعالیت‌ها در شهرهای بزرگ، ارتقای تکنولوژی و افزایش ارتباط با اقتصاد جهانی بود.
منطقه ویژه اقتصادی عبارت است از محدوده جغرافیائی مشخص در مبادی ورودی یا در داخل کشور که به‌منظور پشتیبانی از تولید و همچنین تأمین کالا برای مصارف داخلی کشور و بدون رعایت مقررات صادرات و واردات و مراحل ثبت سفارش و یا محدودیت زمانی برای نگهداری (مدت مقرر در آئین‌نامه امور گمرکی) در انبار بنادر و مقررات ارزی تحت شرایطی مطمئن و آسان توسط فروشندگان و تولیدکنندگان خارجی و یا شرکای آنها به این مناطق وارد میشوند. واردکنندگان کالا به این مناطق می‌توانند تمام یا قسمتی از کالای خود را در مقابل قبض انبار تفکیکی قابل معامله که توسط مدیریت منطقه صادر می‌شود به دیگران واگذار نماید. در این‌صورت دارنده قبض انبار تفکیکی صاحب کالا محسوب می‌شود. مدیریت منطقه مجاز است به درخواست خریداران نسبت به صدور گواهی مبداء باری کالای خریداری شده از منطقه با تائید گمرک ایران اقدام نماید. بانک‌های کشور مکلف به پذیرش گواهی مبداء صادره می‌باشند. ورود کالا از منطقه ویژه به داخل کشور مستلزم رعایت مقررات صادرات و واردات و انجام مراحل ثبت سفارش در وزارت بازرگان و بانک و ترخیص کالا از گمرک می‌باشد. واردات کالا به میزان نسبتی از ارزش افزوده و قطعات داخلی به کار رفته در کالاهای تولیدی در یک منطقه ویژه اقتصادی به داخل بدون رعایت مقررات مذکور و انجام مراحل ثبت سفارش و گشایش اعتبار بلامانع است.
جناب آقای مهندس فیروزی
بخشدار محترم انگوت
با سلام و احترام
به استحضار حضرتعالی می رساند، اهالی روستای زرگر دیکداش از شما به دلیل نصب تابلوی راهنمای جاده ها علی الخصوص روستای زرگر و نیز از خدمات ارزنده حضرتعالی و برنامه های آتی تان که باز سازی جاده و نیز لوله کشی گاز به روستاهاست تقدیر و تشکر بعمل می آورند.
باشد که خداوند منان پاداش خدمت به خلق را ذخیره آخرت برای جنابعالی قرار بدهند. از خداوند بزرگ سلامتی و بهروزی را برای شما خواستاریم.
با سپاس
اهالی روستای زرگر
با کمال تأسف و تأثر درگذشت(عزیز فیروزی فرزند (بهلول بیگ) ) را به خانواده محترمشان تسلیت عرض نموده و از خداوند متعال برای متوفی طلب مغفرت و برای خانواده محترمشان صبر جمیل مسئلت می نماییم.
خانواده محترم فیروزی تسلیت واژه کوچکی است در مقابل غم عظمای از دست دادن پدر گرامیتان ، باشد که پدر بزرگوارتان روزی خوار ارباب شان حضرت اباعبدالله الحسین (ع) باشند.
دَشت مُغان نام جلگه‌ای است در شمالی‌ترین قسمت استان اردبیل در شمال باختری ایران. مغان جلگه‌ای است در ساحل جنوبی رود ارس و غرب دریای خزر که قسمت عمده آن در جمهوری آدربایجان و بخشی نیز شمالی‌ترین قسمت استان اردبیل در شمال غربی ایران را تشکیل داده‌است.
دشت مغان از پنج شهر بیله سوار، پارس‌آباد، جعفرآباد، گرمی و اصلاندوز تشکیل شده است. طبق منابع یک سوم این دشت در ایران قرار دارد و مابقی در جمهوری آذربایجان است. از سال 1353 تا سال 1372 مرکزیت، شهر گرمی بود و دوران اوج مغان نیز در همین بازه زمانی بود که پس از جدا شدن از مشگین شهر توانست کم‌کم بر امکانات خود بیفزاید. بعد از آن مغان به سه شهر بیله سوار، گرمی و پارس‌آباد تقسیم شد. هم اکنون کشت و صنعت‌های شهرستان پارس آباد مغان زبانزد عام و خاص است. در میان این سه شهر بیله سوار کهن‌ترین شهر می‌باشد. اما طبق تحقیقات باستان شناسان تاریخ شهر گرمی مربوط به هزاران سال پیش است و وجود اشیای تاریخی بسیار که اکنون در موزه‌های شهرهایی همچون تبریز و اردبیل و ... موجود می‌باشند گواهی بر این مدعاست که این شهر دارای پیشینه بسیار بالایی است. همچنین آب و هوای مناسب این شهرستان نیز نه تنها در استان بلکه در منطقه آذربایجان نمونه است. خاک هر سه شهر مغان بسیار ارزشمند است و طبق اظهار نظر کارشناسان کشاورزی محصول دهی خاک این شهرها از دیگر مناطق بیشتر است. همچنین پارس‌آباد نیز زمینهای حاصلخیز و مناسبی برای کشت دارد و از این رو نام و آوازه کشت و صنعت و دامپروری مغان در همه جا پیچیده است.
موقعیت جغرافیایی منطقه مغان و شهرستان پارس‌آباد:در قسمت شمالی جلگه مغان قرار گرفته و با مساحت 1554 کیلومترمربع، شمالی‌ترین شهرستان استان می‌باشد؛ که از لحاظ موقعیت ریاضی بین 39درجه و20دقیقه تا 39درجه و42دقیقه عرض شمالی و47درجه و30دقیقه تا48درجه و10دقیقه طول شرقی از نصف النهارگرینویچ واقع شده و از سطح دریا بطور متوسط 45 متر ارتفاع دارد. این شهرستان از شمال به رودخانه ارس و جمهوری آذربایجان، از غرب به شهرستان کلیبردر استان آذربایجان شرقی، ازشرق به جمهوری آذربایجان و از جنوب و جنوب غربی به شهرستانهای بیله سوار و گرمی محدود می‌گردد. شهرپارس آباد در39درجه و39دقیقه عرض شمالی و47درجه و54 دقیقه طول شرقی از نصف النهارگرینویچ قراردارد. فاصله این شهراز مرکز استان اردبیل، 220کیلومتر بوده و دارای 3بخش می‌باشد.
چهره زمین و ناهمواری‌ها:
قسمت شمالی جلگه وسیع و حاصلخیزمغان شهرستان پارس‌آباد می‌باشدکه ازدامنه‌های شمالی کوه‌های خروسلوداغ و صلوات داغ در جنوب منطقه شروع گردیده و تا سواحل رود ارس در شمال بصورت سرزمینی نسبتاً هموار باشیب ملایمی گسترده شده‌است. بطور کلی چهره طبیعی منطقه را می‌توان به سه قسمت کوهستانی - کوهپایه‌ای و جلگه‌ای تقسیم نمود:
نواحی کوهستانی:
ارتفاعات جنوب، جنوب غرب و غرب منطقه راشامل می‌گردد که با شیب بیش از10درصد از ارتفاع حداقل 100متر به سمت جنوب و غرب برمیزان ارتفاع افزوده شده وتا حدود700متر می‌رسد. دهستان قشلاق غربی، قسمتهای از بخش اصلاندوز، بخش مرکزی و دهستان قشلاق شمالی در این نواحی قراردارند.
نواحی کوهپایه‌ای:
بطور کلی زمینهای کمتراز100مترارتفاع متصل به کوهستان تا نزدیک جلگه را می‌توان جزو این ناحیه به حساب آورد. شیب زمین در این نواحی حدود 1 تا 10 درصد می‌باشد، کلاً اراضی مساعدبرای فعالیتهای کشاورزی ودامپروری وسکونت انسانی محسوب می‌گردد.
نواحی جلگه‌ای:
درشمال منطقه با شیب بسیار ملایم، کمتراز5 درصدتاسواحل رودارس گسترش دارد و به دلیل وجود خاک‌های آبرفتی دانه ریز و رسوبی و حاصلخیز تماماً زمینهای عمده کشاورزی را تشکیل داده و از تراکم زیاد جمعیت برخوردار می‌باشد. این نواحی تا ارتفاع حداقل 30متر از سطح دریا در منتهی‌الیه شمال شرق منطقه در دهستان ساوالان تداوم می‌یابد.
شهرستان مغان: شهرستان مغان (گرمی) در شمال غرب کشور ایران در فاصله 110 کیلومتری مرکز استان اردبیل دارای طول جغرافیایی"3?48، عرض جغرافیای "1?39 و ارتفاع مرکز شهرستان (شهر گرمی) از سطح دریای آزاد 1100 متر می‌باشد این شهر ستان در مناطق کوهستانی قرار گرفته که از شمال به شهرستانهای بیله سوار و پارس‌آباد واز جنوب به شهرستان مشکین شهر و از شرق به جمهوری آذربایجان و از غرب به شهرستان کلیبر متصل می‌باشد. فاصله شهرستان مغان (گرمی) با شمالی‌ترین شهر دشت مغان یعنی پارس‌آباد 95کیلومتر و با بیله سوار 55کیلومتر و با اردبیل 110کیلومتر و فاصله هوایی آن با تهران 496 کیلومتر است و حدود 33?درصد از کل مساحت (وسعت) دشت مغان و 6/9 درصد از کل وسعت استان اردبیل را شامل می‌شود. براساس تقسیمات کشوری شهرستان مغان (گرمی) دارای وسعتی معادل 17252 کیلومتر مربع می‌باشد این شهرستان دارای دو شهر و سه بخش و نه دهستان و شامل 319 روستا بوده که 312 تای آن دارای سکنه و 7 تای آن خالی از سکنه می‌باشد. براساس سرشماری آمار نفوس مسکن 1390 جمعیت شهرستان مغان (گر می) به تفکیک شهری و روستایی ارائه شده است که در این میان تعداد جمعیت شهر ی حدود30هزار نفر و تعداد جمعیت روستایی آن حدود 53هزار نفر می‌باشد دراین سال حدود 08/35 درصد جمعیت در نقاط شهری وحدود 92/64 درصد درنقاط روستایی سکونت داشته‌اند.
شاهسَوَن (به لهجه? ترکی اِلسَوَنی: شَسَوَن یا شَهسَوَن)، نام تعدادی گروه ایلی از مردم آذربایجان است که در بخش‌هایی از شمال غرب ایران بویژه دشت مغان و اورمیه و اردبیل و نواحی خرقان و خمسه، واقع در میان زنجان و تهران به سر می‌برند. شواهد موجود بیانگر آن است که اگر نه همه، دست کم تعدادی از این گروه‌ها از دشت مغان به خرقان و خمسه کوچیده‌اند.(که البته نباید این گروه را با اتحادیه ایل خمسه فارس اشتباه گرفت). شیوه زندگی و بسیاری از ویژگی‌های فرهنگی -علی الخصوص آلاچیق‌های نیم کره‌ای- آنها را از سایر گروه‌های ایلی ایران حتی ایلات خرقان و خمسه متمایز می‌سازد. پاره‌ای از این ویژگی‌ها را که منشاء ترکی دارند می‌توان در میان سایر ایلات ترک زبان ایران مشاهده کرد. گو اینکه برخی طوایف شاهسون خاستگاه ترکی ندارند و توانسته‌اند پاره‌ای از ویژگی‌های متمایز شان را حفظ نمایند.
عنوان شاهسون به فارسی به معنی شاه دوست است. این عنوان پس از پیروزی انقلاب اسلامی به ایل سون یا دوستدار مردم تغییر نام یافت. اسکندر بیگ ترکمان مورخ معروف عصر صفوی استعمال کلمه "شاهی سیون" را ضمن وقایع فتح عراق در دوره شاه اسماعیل اول و همچنین بیان وقایع زمان شاه طهماسب به کار برده‌است. اما اصطلاح سیاسی این شعار زمانی اهمیت پیدا کرد که به طرفداران شاه اسماعیل دوم اطلاق شد و این در حالی بود که بر سر جانشینی شاه طهماسب بین جانشینان او اختلاف افتاد و در این میان دختر طهماسب به نام پریخان خانم که سیاستمدار مقتدری بود به طرفداری از اسماعیل میرزا خود را شاهی سون اعلام نمود.
امروزه شاهسون‌ها علاوه بر مناطق گسترده‌ای از کشور ایران در دیگر کشورهای همسایه از جمله جمهوری آذربایجان، عراق، ترکیه، افغانستان و کشمیر نیز سکونت دارند.
عکس قدیمی
از چپ:مرحوم بیوک خان بدلی.عزیز آقا فیروزی.و مرحوم حاج محمود خوشروش
